ҚАЗАҚСТАН КЕН ОРЫНДАРЫНДАҒЫ САЗДЫ МИНЕРАЛДАРДЫҢ ҚҰРАМЫ ЖӘНЕ ФИЗИКА-ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.63034/esr-398Ключевые слова:
сазды минерал, монтмориллонит, бентонит, бұрғылау ерітінділері, физика-химиялық қасиеттерАннотация
Бұл зерттеу жұмысы Қазақстанның Келес, Қызылорда және Таған кен орындарынан алынған сазды минералдардың физика-химиялық қасиеттерін зерттейді. Минералдардың химиялық және минералдық құрамын анықтау үшін жоғары дәлдіктегі рентген-флуоресцентті спектрометрия (XRF) және рентгендік дифрактометрия (XRD) заманауи талдау әдістері қолданылды. Бұл әдістер сазды минералдардың элементтік құрамын, кристалдық құрылымын және фазалық құрамын жоғары дәлдікпен анықтауға мүмкіндік берді.
Зерттеу жұмысының негізгі бөлімінде сазды минералдардың физикалық қасиеттері, химиялық тұрақтылығы және технологиялық сипаттамалары жан-жақты қарастырылды. Монтмориллонит пен бентонит саз ерітінділерінің ұңғыма бұрғылауда, сұйықтықтарды тазарту жүйесінде және басқа да технологиялық процестерде қолдану мүмкіндіктері ерекше назарға алынды. Гидродинамикалық дисперсия фильтраттарының оптикалық тығыздығы, электрокинетикалық қасиеттері, катион алмасу қабілеті, электрөткізгіштігі және экологиялық қолдану әлеуеті эксперименттік жолмен анықталды. Зерттеу сазды ерітінділердің физика-химиялық қасиеттері оларды ұңғыма бұрғылауда қолдануға жарамды екенін көрсетті.
Алынған нәтижелер Қазақстандағы сазды минералдарды мұнай-газ өнеркәсібінде, құрылыс материалдарын өндіруде және экологиялық мәселелерді шешуде қолданудың жаңа перспективаларын ашты. Зерттеу барысында анықталған заңдылықтар мен тәуелділіктер сазды минералдарды өңдеудің инновациялық технологияларын әзірлеуге және олардың өнеркәсіптік қолдану тиімділігін арттыруға теориялық негіз болады. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелері сазды минералдардың қасиеттерін мақсатты түрде өзгертуге және олардың негізінде жаңа функционалды материалдар жасауға мүмкіндік береді.
Библиографические ссылки
Velde B., Meunier A. Fundamentals of Clay Mineral Crystal Structure and Physicochemical Properties // The Origin of Clay Minerals in Soils and Weathered Rocks. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2008. P. 3–73. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-540-75634-7_1
Allo W.A., Murray H.H. Mineralogy, chemistry, and potential applications of a white bentonite in San Juan province, Argentina // Appl. Clay Sci. 2004. Vol. 25, № 3. P. 237–243. DOI: https://doi.org/10.1016/j.clay.2003.10.003
Vasilyanova L. Bentonites in Ecology // Novosti Nauki Kazakhstana. 2016. Vol. 3. P. 70–101.
Kome G.K. et al. Influence of Clay Minerals on Some Soil Fertility Attributes: A Review // Open J. Soil Sci. 2019. Vol. 09, № 09. P. 155–188. DOI: https://doi.org/10.4236/ojss.2019.99010
Kotal M., Bhowmick A.K. Polymer nanocomposites from modified clays: Recent advances and challenges // Prog. Polym. Sci. 2015. Vol. 51. P. 127–187. DOI: https://doi.org/10.1016/j.progpolymsci.2015.10.001
Liu P. Polymer modified clay minerals: A review // Appl. Clay Sci. 2007. Vol. 38, № 1–2. P. 64–76. DOI: https://doi.org/10.1016/j.clay.2007.01.004
Asanov A., Mameshova S., Asanov A. Scientific Journal "Reports of the NAS RK" // Colloidal-Chemical and Rheological Properties of Southern Region Clay Minerals. 2023. Vol. 346(2). P. 75–93.
Asanov A., Mameshova S. Influence of functional polyelectrolytes on the stability of clay hydrodispersions // Chem. Pap. 2021. Vol. 75, № 11. P. 5695–5703. DOI: https://doi.org/10.1007/s11696-021-01718-4
Pandey S. A comprehensive review on recent developments in bentonite-based materials used as adsorbents for wastewater treatment // J. Mol. Liq. 2017. Vol. 241. P. 1091–1113. DOI: https://doi.org/10.1016/j.molliq.2017.06.115
Khodja M. et al. Shale problems and water-based drilling fluid optimisation in the Hassi Messaoud Algerian oil field // Appl. Clay Sci. 2010. Vol. 49, № 4. P. 383–393. DOI: https://doi.org/10.1016/j.clay.2010.06.008
Grim R.E. Mineralogy of Clays. Foreign Literature Publishing, 1959.
Murray H.H. Chapter 2 Structure and Composition of the Clay Minerals and their Physical and Chemical Properties // Developments in Clay Science. Elsevier, 2006. Vol. 2. P. 7–31. DOI: https://doi.org/10.1016/S1572-4352(06)02002-2
Kuznetsov O.A., Kozhevnikov R.O., Meleshko E.Ya., Rashitov A.F., Masharov M.T. Oil. Gas. Innovations // "Modifications of Drilling Fluid Systems Based on Direct Emulsions Using the Domestic Emulsifier Neodirect-Emul." № 6. P. 36–40.
Mameshova S., Asanov A. Study of colloidal-chemical properties of clay hydrodispersions obtained from the southern region of Kazakhstan // Eurasian Sci. Rev. Int. Peer-Rev. Multidiscip. J. 2023. Vol. 2, № 1. P. 36–44. DOI: https://doi.org/10.63034/esr-27
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Категории
Лицензия
Copyright (c) 2025 Mameshova Sayat Alisherievna
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
